ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จังหวัดฉะเชิงเทรา

พระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในอันที่จะทรงบำบัดทุกข์บำรุงสุขของพสกนิกร ได้แผ่ไพศาลไปทั่วทุกภูมิภาคในแผ่นดินไทย ห่างจากกรุงเทพมหานคร ประมาณ ๑๐๐ กิโลเมตร บนฝั่งขวาของทางหลวงแผ่นดินสาย ๓๐๔ ที่ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา เป็นที่ตั้ง "ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน" อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ซึ่งเป็นเสมือน "พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต" หนึ่งในศูนย์การศึกษาการพัฒนา ๖ แห่ง ที่กระจายอยู่ทั่วประเทศ

แต่ดั้งเดิมมา พื้นที่หลายหมื่นไร่ของอำเภอพนมสารคามเป็นป่าดงดิบ มีเขาหินตามธรรมชาติก้อนใหญ่ก้อนเล็กระเกะระกะอยู่ทั่วไป จึงมีชื่อว่า "เขาหินซ้อน" และเคยเป็นป่าไม้ที่อุดมสมบูรณ์ที่สุดแห่งหนึ่งของไทย เพียงชั่วระยะเวลา ๓๐ กว่าปีที่ผ่านมา มีการสร้างถนนทางหลวงแผ่นดินสาย ๓๐๔ พนมสารคาม - กบินทร์บุรี ได้มีการระเบิดหินไปทำถนน และเปิดทางนำผู้คนเข้าสู่พื้นที่โดยสะดวก ป่าดงดิบเขาหินซ้อนจึงถูกน้ำมือมนุษย์โค่นทำลายลงเป็นที่ดินทำกิน และต่อมาก็ถูกทอดทิ้งให้เป็นแผ่นดินเสื่อมโทรมรกร้าง…

ด้วยเดชะพระบารมี เมื่อวันที่ ๘ มีนาคม พุทธศักราช ๒๕๒๒ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพิธีเปิด พระบรมราชานุสาวรีย์ พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว ณ เขาหินซ้อน ได้เสด็จไปทอดพระเนตรที่ดินที่มีผู้น้อมเกล้าฯ ถวาย แล้วได้พระราชทานพระราชดำริให้ก่อตั้ง ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อน ให้เป็น ศูนย์ตัวอย่างรวมการพัฒนาด้านเกษตรกรรมที่สมบูรณ์แบบ เช่น การพัฒนาชุมชน ฟื้นฟูป่าไม้ พัฒนาแหล่งน้ำ การเลี้ยงปศุสัตว์ การประมง งานส่งเสริมการเกษตร การชลประทาน สาธารณสุข การเลี้ยงปศุสัตว์ การประมง งานส่งเสริมการเกษตร การชลประทาน สาธารณสุข ตั้งวิทยาลัยเกษตรกรรม ส่งเสริมศิลปาชีพหัตถกรรมพื้นบ้านเพิ่มพูนรายได้ รวมทั้งพัฒนาพื้นที่รอบนอกศูนย์ บริเวณลุ่มน้ำโจนให้เจริญขึ้น สำหรับเป็นแบบอย่างการพัฒนาให้ขยายออกไปสู่พื้นที่ตำบลอื่น ๆ

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนนี้ มีศูนย์สาขาประกอบด้วย

ศูนย์บริการบ้านสร้าง จังหวัดปราจีนบุรี
โครงการพัฒนาพื้นที่บริเวณเขาชะโงก จังหวัดนครนายก

กิจกรรมของศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนมีหลากหลาย เช่น การศึกษาทดสอบเรื่องการปรับปรุงดินด้วยวิธีต่าง ๆ เป็นต้นว่า การใช้ปุ๋ยพืชสด การปลูกพืชตระกูลถั่วเป็นพืชแซม การใช้ปุ๋ยน้ำ การผลิตปุ๋ยหมักใช้เอง การปลูกหญ้าแฝกเพื่ออนุรักษ์ดินและน้ำ

การใช้วิธีธรรมชาติในการป้องกันศัตรูพืช เช่น การใช้สารสะเดาเป็นสารสกัดฉีดไล่แมลง การใช้พืชต้านทานโลก

การเลี้ยงสัตว์ การประมง และอื่น ๆ อีกมาก ฯลฯ
นับตั้งแต่ก่อตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาเขาหินซ้อนขึ้นตามพระราชดำริจนถึงปัจจุบัน ด้วยพระมหากรุณาธิคุณ ด้วยพระปรีชาสามารถ และด้วยพระวิรยะอุตสาหะ พื้นที่ ๑,๘๖๙ ไร่ ของศูนย์ได้รับการพัฒนา จัดเป็นแหล่งศึกษาหาความรู้เป็นหมวดหมู่ เช่น สวนพฤกษศาสตร์ สวนสมุนไพร สวนผลไม้ ศูนย์เพาะชำกล้าไม้ สวนพืชล้มลุก ป่าเสื่อมโทรมก็กลับคืนสภาพเป็นป่าไม้ มีธรรมชาติอันงดงามร่มเย็น และที่สำคัญอย่างยิ่งคือเกษตรกรได้ใช้เป็นแหล่งศึกษา นำความรู้ไปเป็นประโยชน์ในการประกอบอาชีพ เป็นการพัฒนาที่ยั่งยืน แต่ละปีมีผู้เข้าชมโครงการไม่น้อยกว่า ๒๐,๐๐๐ คน

ที่ตั้งโครงการ

ตั้งอยู่ที่ตำบลเขาหินซ้อน อำเภอพนมสารคาม จังหวัดฉะเชิงเทรา อยู่ห่างจากกรุงเทพฯ ประมาณ ๑๐๐ กิโลเมตร หรือออกจากอำเภอพนมสารคามไป ๑๕ กิโลเมตร ตั้งอยู่ฝั่งขวาของถนนสายฉะเชิงเทรา-กบินทร์บุรี ทางหลวงแผ่นดินสาย ๓๐๔ มีพื้นที่ดำเนินการ ๑,๘๖๙ ไร่ โทร. (๐๓๘) ๕๙๙๑๐๕-๖ โทรสาร (๐๓๘) ๕๙๙๑๐๖

| สรรพศิลปศาสตราธิราช | ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ |